سه اصل راهبردی ایران، برجام را از مرگ نجات می‌دهد؟
تاریخ انتشار: ۲ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۹۰۶۹۴۴
آیا اصل مصلحت می‌تواند مجددا به گشایش در سیاست خارجی و به‌خصوص در پرونده برجام منجر شود؟
به گزارش ایران اکونومیست، روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: «با پیچیده‌شدن مناسبات جهانی، تصمیم‌گیری در حوزه سیاست خارجی نیز از قالب‌ها و مدل‌های متعددی پیروی می‌کند تا بتواند منجر به تصمیم بهینه شود. تصمیمی که گاه با تاخیر اتخاذ و منجر به از دست رفتن فرصت‌ها و در عین حال بروز تهدیدهای جدید می‌شود و می‌تواند یک موضوع را تبدیل به مساله، معضل و چالش برای سیاست خارجی کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سه اصل محوری
در این چارچوب سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت» اصول محوری و ثابتی هستند که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر این سه اصل بنا نهاده شده است. همچنین همه ارتباطات بین‌المللی و فصول سیاست خارجی برنامه‌های توسعه کشور و سند چشم‌انداز بیست‌ساله ۱۴۰۴ بر این سه اصل استوارند. تاکید بر این سه مفهوم از این حیث واجد اهمیت ضروری است که تشکیل‌دهنده و هدایت‌کننده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. عمل به اصول عزت، حکمت و مصلحت نقش تعیین‌کننده‌ای در تنظیم راهبردها، اهداف و روابط خارجی ایران به صورت دوطرفه و عادلانه و تامین منافع ملی کشور دارد و عدم التزام به آنها باعث شکل‌گیری روابط یکطرفه و سلطه‌آمیز بر کشور می‌شود.
در چنین فضایی اینکه ارتباط این سه اصل با یکدیگر چگونه است و مهم‌تر از آن کدام یک اولویت سیاست خارجی کشور است، می‌تواند معانی متفاوتی برای اخذ تصمیم در حوزه سیاست خارجی داشته باشد. در واقع پررنگ‌شدن یکی از این عناصر در بازه‌های زمانی متفاوت، دلالت‌های متفاوتی نیز برای سیاست خارجی در مواجهه با چالش‌ها و تبدیل آنها به فرصت دارد.
الگوی فرهنگی
«گراهام فولر»، نویسنده و تحلیلگر سیاسی آمریکایی، در کتاب معروف خود به نام «قبله عالم» به الگوهای فرهنگی حاکم بر سیاست خارجی ایران اشاره می‌کند. در واقع چارچوب تحلیلی این کتاب به فرهنگ سیاسی در ایران نزدیک‌تر است. به نظر فولر، فرهنگ ایرانی، فرهنگی است که به نظر او کمتر با اعتدال سر سازش دارد. این موضوع همراه با اشتیاق، باعث پذیرش خطراتی شده که منشأ رمانتیک داشته است. فولر معتقد است در دوره حکومت پهلوی، اصل مذاکره را نشانه بده‌بستان نمی‌دانستند و معمولا وقتی چانه‌زنی صورت می‌گرفت که در موضع ضعف قرار می‌گرفتند. با این حال گراهم فولر از این ادعای خود نتیجه‌گیری سیاسی کرده و به دنبال تبیین سیاست خارجی ایران و ضدیت با غرب در دوران پس از انقلاب است.
اما بر خلاف نظر فولر، الگوهای فرهنگی و چارچوب و قالب آن می‌تواند روزنه جدیدی را ایجاد کند. در شرایط کنونی که سیاست خارجی ایران با مسائل و مشکلاتی در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله برجام و بحران اوکراین مواجه است و تاثیرات آن به شکل افزایش فشار و اعمال تحریم‌ها خود را در ساحت اقتصاد و معیشت مردم از جمله رکود، تورم و افزایش سایر مولفه‌های اقتصادی بازتاب داده است، این پرسش حائز اهمیت است که در شرایط کنونی تاکید بر کدام اصل از اصول سه‌گانه می‌تواند منجر به گشایش و حل مسائل مبتلا به در سیاست خارجی باشد. پیشتر نیز در اواخر دهه ۸۰ شمسی که ایران با اجماع شرق و غرب ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار گرفت و تحریم‌های گسترده‌ای علیه آن اعمال شد، مقام معظم رهبری با تاکید بر نرمش قهرمانانه در سیاست خارجی که بازتابی از اصول حکمت و مصلحت بود، زمینه گشایش در پرونده هسته‌ای ایران را فراهم کرد که پس از چند سال مذاکره در تیر ماه ۱۳۹۴ منجر به توافق برجام میان ایران و ۱+۵ شد. مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا بر سر عراق در اواسط دهه ۸۰ شمسی نیز شاهد دیگری بر اصل مصلحت در سیاست خارجی ایران بوده است.
اگرچه این توافق در نهایت با انتقادات زیادی در داخل مواجه شد و الزاما منطبق با تمامی شروط و دغدغه‌های مطرح شده نبود اما برای نزدیک به یک‌دهه توانست یکی از اصلی‌ترین چالش‌های سیاست خارجی ایران را حل و فصل کند و زمینه گشایش و بهره‌مندی مردم از اثرات آن را فراهم کند. رجوع به آمارهای اقتصادی سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ قبل از خروج ترامپ از برجام، نشان‌دهنده ثبات قیمت ارز، تورم کنترل‌شده و افزایش قدرت خرید مردم و در عین حال سهولت فروش نفت و دریافت ارزهای حاصل از آن به اقتصاد کشور بوده است.
ارجاع دوباره
در شرایط کنونی که قیمت برخی متغیرهای اقتصادی در طول یک‌سال گذشته افزایش داشته و تورم سالانه نیز به ۴۲درصد رسیده و از آن مهم‌تر قدرت خرید مردم حتی به نسبت ماه‌های گذشته هم روند کاهشی داشته است، این پرسش مجددا در حال نمایان‌شدن است که آیا اصل مصلحت می‌تواند مجددا به گشایش در سیاست خارجی و به‌خصوص در پرونده برجام منجر شود. هر چند برخی از نخبگان و تحلیلگران نیز معتقدند حل مساله اوکراین در شرایط کنونی فوریت بیشتری از برجام دارد و اروپایی‌ها تا زمانی که مساله اوکراین حل و فصل نشود به مذاکرات احیای برجام بازنخواهند گشت. با این حال به فرض اهمیت و فوریت برجام، در پیش گرفتن اصل مصلحت از سوی ایران می‌تواند به احیای این توافق کمک کند. بروز برخی سیگنال‌ها از سوی وزیر خارجه ایران مبنی بر اینکه «آماده‌ایم تا توافق را به نتیجه روشنی برسانیم» نشان می‌دهد که این مصلحت‌طلبی در نزد مقامات ایران وجود دارد.
در تازه‌ترین اظهار نظر نیز اسماعیل کوثری نماینده تهران، تاکید کرده که اگر برجام دوباره ادامه پیدا کند که ما آن را صد درصد قبول داریم، غربی‌ها بیایند و به تعهدات خود عمل کنند و تحریم‌ها را بردارند تا مذاکره صورت بگیرد و ادامه پیدا کند. همچنین به فرض صحت اخباری که از دیدار نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و سفیر ایران در سازمان ملل منتشر شده، نشان می‌دهد که این آمادگی از سوی ایران برای بازگشت به برجام وجود دارد.
برجام به‌روز شده؟
با این حال به نظر می‌رسد که این اظهار آمادگی همچنان منطبق بر بسته پیشنهادی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ماه اوت است که تهران در آن مقطع به آن پاسخ مثبت نداد و در شرایط کنونی و به زعم غربی‌ها متاثر از ناآرامی‌ها در ایران و جنگ اوکراین از دستور کار خارج شده و روی آن تمرکزی ندارند. بنابراین هرگونه انعطاف بر مبنای اصل مصلحت باید بر اساس لحاظ‌کردن متغیرهای جدید باشد تا بتواند خواسته‌های طرفین را در شرایط توازن قرار دهد. طبیعتا بدون چنین زمینه‌ای، بعید است که غرب حاضر باشد به میز مذاکره بر مبنای بسته جوزپ بورل بازگردد؛ به‌ویژه که آمریکایی‌ها بر اساس ادراکی که از روند همکاری‌های ایران و روسیه در جنگ اوکراین پیدا کرده‌اند، به دنبال برجام به‌روزشده‌اند.»
منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: احیای برجام
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: احیای برجام سیاست خارجی ایران شرایط کنونی سیاست خارجی اصل مصلحت سه اصل
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۹۰۶۹۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نشست هم‌اندیشی وزیر امور خارجه با مدیران عامل رسانه‌های کشور
به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست هم‌اندیشی با مدیران مسئول و مدیران عامل رسانه‌های جمعی کشور به دعوت حسین امیرعبدالهیان، وزیر امور خارجه کشورمان عصر امروز یکشنبه با هدف گفتگو و تبادل‌نظر پیرامون مهم‌ترین محورهای مرتبط با روابط خارجی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، تحولات منطقه و جهان در محل وزارت امور خارجه برگزار شد.
در آغاز این نشست مدیران مسئول و مدیران عامل رسانه‌های گروهی کشور ارتباط رسانه و دستگاه دیپلماسی در روشنگری افکار عمومی به‌ویژه در تصویرسازی واقع‌گرایانه را با اهمیت توصیف کردند.
همچنین رویکرد و عملکرد وزارت امور خارجه در جریان عملیات طوفان الاقصی به‌ویژه هماهنگی و تعامل هم‌افزا با نیروهای مسلح کشور در جریان عملیات وعده صادق علیه رژیم صهیونیستی را در ابعاد مختلف سیاسی و بین‌المللی در راستای دفاع از امنیت و منافع ملی، مدبرانه و قابل‌تقدیر دانستند.
مدیران رسانه‌های کشور از طیف‌های مختلف سیاسی، دیدگاه‌های خود را در خصوص موضوعات متنوعی از مسائل سیاست خارجی در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی، روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی بین‌المللی مطرح کردند.
در ادامه این نشست امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان ضمن تأکید بر اهمیت پیوند و همکاری مکمل میان دستگاه دیپلماسی و رسانه‌ها و تشکر از نقش رسانه‌های عمومی کشور در حمایت از سیاست خارجی و تبیین و روشنگری سیاست‌های نظام برای افکار عمومی داخلی و خارجی، بر اهمیت ارتقای این همکاری‌های مشترک و سازنده در راستای منافع ملی تأکید کرد.
امیرعبداللهیان ضمن تجلیل از نقش محوری و حکیمانه مقام معظم رهبری در عبور کشور از گذرگاه‌های سخت و دشوار، رویکرد دولت جناب آقای دکتر رئیسی در پیگیری و تحقق منافع ملی در چارچوب روابط متوازن و دیپلماسی پویا با حوزه‌های مختلف جغرافیایی را مورد اشاره قرار داد.
وزیر امور خارجه همچنین با مروری بر مهم‌ترین تحولات فراروی کشور در عرصه سیاست و روابط خارجی از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم، ابعادی از نحوه مدیریت این مسائل و چالش‌ها و نتایج حاصله را برشمرد.
امیرعبداللهیان با اشاره به بحران غزه، برخی از ابعاد نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در عرصه دیپلماتیک در حمایت از ملت مظلوم فلسطین در هفت‌ماهه جنگ اخیر علیه غزه را تشریح کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه این نشست ضمن با اهمیت خواندن نقش کنشگری رسانه‌ها همپای دولت و دستگاه دیپلماسی، به سؤالات حاضران پاسخ گفت.
انتهای پیام/
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»